In zijn nieuwste roman De kleindochter plaatst de Duitse auteur Bernhard Schlink, wereldberoemd geworden met De voorlezer (1995), de opmars van neonazi’s in het oosten van Duitsland in een historisch kader.
Na de dood van zijn vrouw Birgit stuit boekhandelaar Kaspar op het manuscript van haar autobiografische roman. Zo komt hij tot de ontdekking dat ze kort voor hun huwelijk in de jaren zestig een dochter op de wereld heeft gezet die is achtergebleven in het voormalige Oost-Duitsland. Kaspar weet de familie op te sporen en zet vervolgens alles in het werk om de veertienjarige kleindochter Sigrun te ontdoen van het extreem nationalistische gedachtegoed waarmee ze is geïndoctrineerd.
Op de NDR-site stelt Annemarie Stoltenberg dat Schlink het verhaal ‘niet alleen tegen de achtergrond van historische gebeurtenissen presenteert, maar tegelijkertijd zorgvuldig probeert te achterhalen wat de politieke systemen met de ziel van de burgers hebben gedaan.’
Volgens Peter Mohr in Kulturmagazin vertelt Schlink zijn verhaal ‘met verve, heeft hij voorbeeldige research verricht en zijn de beschrijvingen van het radicaal-rechtse milieu volledig authentiek.’ Niettemin vergelijkt Mohr de missie van hoofdpersoon Kaspar met ‘een oefening op de evenwichtsbalk van een oudere turnster. Schlinks poging is goed bedoeld, maar doet pijn bij het lezen.’
‘Schlinks poging is goed bedoeld, maar doet pijn bij het lezen’
Ook Dorothea Westphal van Deutschlandfunk heeft een ambivalent gevoel over de roman. Ze vindt dat Schlink helder inzicht biedt in de extreemrechtse gemeenschap en goed laat zien hoe lastig het is om te vechten tegen een hardnekkige ideologie. ‘Daar staat tegenover dat de gesprekken tussen beide hoofdpersonen houterig verlopen, waardoor de hoofdpersonages niet geloofwaardig overkomen.’
In de Süddeutsche Zeitung mist Christian Mayer het evenwicht bij de sleutelfiguren: ‘De auteur ontpopt zich als een romanticus van de oude stempel. Tegen beter weten in hoopt hij mensen tot inkeer te brengen, zodra ze daartoe de kans krijgen.’
Terwijl Hans-Rüdi Kugler zich in het Zwitserse Tagblatt afvraagt hoe ver Schlink kan gaan met deze geëngageerde literatuur. ‘Met hoeveel goede bedoelingen hij de opkomst van rechts-extremistische groeperingen uit de geschiedenis ook probeert te verklaren, ondanks zijn verhalende elegantie lijkt dit boek meer een casestudy voor maatschappelijk werkers.’
Die Enkelin van Bernard Schlink, door Marcel Misset uit het Duits vertaald als De kleindochter, verscheen begin december bij uitgeverij Cossee.
Door Diederik Samwel
