Een leven lang vruchtbaar zijn én immuun zijn tegen kanker. Wie wil dat nou niet? De naakte molrat bezit al deze wonderbaarlijke eigenschappen en is daarom een inspiratie voor de wetenschap. En verder: Een intiem toneelstuk in een huis in Charkiv in Oekraïne, waar theaters gesloten zijn. De aanraders van de 360-redactie.
Omdat 360 niet alles kan vertalen wat de redactie leest, ziet en hoort, tippen wij voor u enkele interessante artikelen, podcasts, documentaires en fotoreportages die wij deze week tijdens het speuren naar mooie journalistiek zijn tegengekomen.
Toneeluitvoeringen aan huis
Redacteur IJsbrand van Veelen tipt deze week het artikel War as Theatre, at a Private Home in Kharkiv. Dit fraaie stuk in The New Yorker is van Masha Gessen, de Russisch-Amerikaanse journalist die onder meer bekend werd met het boek Man without a face over Vladimir Poetin.
Sinds het begin van de oorlog zijn de theaters in Charkiv gesloten en daarom hebben sommige inwoners besloten om opvoeringen in privéwoningen te organiseren. Ervaringen van het publiek met de oorlog staan daarin centraal. ‘Een week voor de verjaardag van de Russische invasie in Oekraïne kwam een twintigtal jongeren bijeen in een huis in Charkiv’, schrijft Gessen.
‘Mijn verhaal gaat over dat het moeilijker is om van huis te veranderen dan om mensen te veranderen’
‘Een vreemde omgeving, een anomalie en uiterst geschikt voor dit moment: een zeldzame privéwoning in het centrum van de stad, eigendom van een prominente architect maar momenteel bewoond door zijn tweeëntwintigjarige stiefdochter, Iryna Lapina, die bij de meeste mensen bekend staat als Lapa – een koosnaampje dat “poot” betekent. Deze avond is het huis de locatie voor een semi-regulier evenement, een voorstelling in een genre dat bekend staat als Playback Theatre. Er is een groep acteurs, iemand die “de dirigent” wordt genoemd en de voorstelling ter plekke regisseert, en een publiek. Mensen uit het publiek komen naar voren om verhalen te vertellen, die de acteurs dan op aanwijzing van de dirigent opnieuw interpreteren.’
Iemand uit het publiek zegt: ‘Ik ben een boei. Ik houd iedereen drijvende.’ Vier jonge acteurs gaan met het gegeven aan de slag. Daarna komt een ander naar voren die zegt: ‘Mijn verhaal gaat over dat het moeilijker is om van huis te veranderen dan om mensen te veranderen.’ Dicht op de huid beschrijft Gessen de mensen en hun verhalen en weet zo een aangrijpend beeld te schetsen van hoe jonge mensen de oorlog in Charkiv ervaren.
Genetici geïnteresseerd in de naakte molrat
Als het gaat over de vraag welke dieren nuttig zijn voor de mens, denk je niet een-twee-drie aan de naakte molrat. Dit beest komt voor in Somalië, Kenia en Ethiopië, staat vooral bekend om zijn afzichtelijkheid en is nagenoeg blind. Niemand die zich voor zo’n beest interesseert, zou je zeggen.
Wetenschappers van de Universiteit van Pittsburg in de VS hebben echter een interessante ontdekking gedaan: het beestje bezit genen die het immuun maken voor kanker en waardoor het heel zijn leven lang vruchtbaar blijft, las redactiestagiair Marc van Rijswijk onlangs in El País. Ze willen onderzoeken of deze genen ook op mensen overgedragen kunnen worden.
De naakte molrat is familie van de muis en de rat, maar is veel langer vruchtbaar en kan maar liefst tweeëndertig jaar oud worden, terwijl een muis of een rat slechts maximaal twee à vier jaar kan worden. Wetenschappers onderzochten cellen uit eierstokken van naakte molratten om te zien welke mechanismen en genen deze cellen aansturen. Het bleek dat veel van die genen ook in mensen te vinden zijn, maar minder actief zijn dan in naakte molratten.
Genetische modificaties zouden het mogelijk moeten maken om eierstokken van mensen net zo vruchtbaar te maken. Dat zou niet alleen goed zijn voor de voortplanting, maar ook voor de lichamelijke gezondheid. De eierstokken maken namelijk een belangrijk onderdeel uit van een systeem dat bescherming biedt tegen ziektes als kanker, botontkalking en mentale aandoeningen. Dit beschermingssysteem verdwijnt zodra de vrouw de menopauze heeft bereikt. Lees het hele artikel hier.
Vijf verdiepende leestips
» Vorige week verscheen er in El País een artikel over Erzin, een gemeente in de Turkse provincie Hatay waar bij de aardbeving geen enkele dode viel, ondanks dat het een van de zwaarst getroffen gebieden was. Reden? De mensen daar hebben zich wél gehouden aan de bouwvoorschriften.
» In een scherpe column in The Guardian schrijft George Monbiot over het gevaar van de vogelgriep en de noodzaak om nertsenfokkerijen in de ban te doen om verspreiding en overdracht van de griep te voorkomen. Alle grieppandemieën die er in geschiedenis geweest zijn, zijn terug te voeren tot de vogelgriep, aldus de Britse zoöloog.
» Een artikel uit The Economist van afgelopen week onderzoekt hoe het komt dat de Zuid-Afrikaanse partij ANC (Afrikaans Nationaal Congres) steeds meer toenadering zoekt tot Rusland en China en zich afzet tegen het Westen. Zuid-Afrika claimt neutraal tegenover de oorlog in Oekraïne te staan, maar in werkelijkheid lijkt het land meer en meer de kant te kiezen van deze twee grootmachten.
» Het lijkt erop dat de Russische expansiehonger met Oekraïne niet gestild zal zijn, nog afgezien van het feit dat Rusland zijn pijlen gericht heeft op Moldavië, waar onlangs een nieuwe prowesterse regering is aangetreden. Volgens een uitgelekt document van de presidentiële administratie in Moskou zou Poetin namelijk uit zijn op de inlijving van Belarus in Rusland, meldt Süddeutsche Zeitung.
» De gouden eeuw van het cliché komt eraan. Met de ontwikkeling van chatbots die werken met kunstmatige intelligentie zullen zinloze opvulwoordjes en dooddoeners schering en inslag worden, schrijft The Atlantic in een prachtig essay vol humor.
