Het Folkwang Museum in het Duitse Essen kocht onlangs een aquarel van de Oostenrijkse schilder Egon Schiele terug. Stehendes Mädchen is een van de twintigduizend kunstwerken die de nazi’s uit Duitse musea in beslag hadden genomen. De aanraders van de 360-redactie.
Omdat 360 niet alles kan vertalen wat de redactie leest, ziet en hoort, tippen wij voor u enkele interessante artikelen, podcasts, documentaires en fotoreportages die wij deze week tijdens het speuren naar mooie journalistiek zijn tegengekomen.
‘Entartete’ kunst
Het Folkwang Museum in het Duitse Essen kocht eerder dit jaar de aquarel Stehendes Mädchen uit 1911 van de Oostenrijkse expressionist Egon Schiele, las redacteur IJsbrand van Veelen deze week. Op zichzelf geen wereldnieuws, maar de aanschaf vond opmerkelijk genoeg plaats voor de tweede keer: ruim een eeuw geleden had het museum de aquarel ook al eens gekocht. De oprichter van het museum, Karl Ernst Osthaus, onderhield destijds regelmatig contact met Schiele en toen de kunstenaar in 1918 overleed had Osthaus veertien aquarellen en een schilderij van hem aangekocht voor de collectie.
Maar toen kwamen de nazi’s. Georkestreerd door Joseph Goebbels werden eind jaren dertig zo’n twintigduizend werken uit honderd Duitse musea – waaronder de Schiele – in beslag genomen omdat het ‘entartete’ oftewel ‘gedegenereerde’ kunst zou zijn. Die werken waren kennelijk wel goed genoeg voor het buitenland, want vele ervan werden door de nazi’s verkocht om de wapenindustrie te financieren.
Sommige van die werken worden wel eens aangeboden op de kunstmarkt. Aangezien Duitse musea er juridisch gezien geen aanspraak op kunnen maken – omdat de wet van 31 mei 1938, waarmee Goebbels de plundering van de musea legitimeerde nooit is ingetrokken – zijn Duitse musea alert op wat er wordt aangeboden om de werken te kunnen terugkopen. Soms – zoals met de Schiele – lukt dat, maar soms ook niet. Meer daarover lees je in dit artikel van The Art Newspaper hier.
What’s in a name?
Afgelopen week nam Polen het besluit om de naam van de stad en de oblast Kaliningrad om te dopen tot Królewiec, tot grote woede van Rusland. Als reden voor dit besluit werd de oorlog in Oekraïne aangevoerd, alsook het feit dat de naam Kaliningrad in Polen een emotionele en negatieve connotatie’ zou hebben. De oblast beslaat nog geen duizendste van het Russische grondgebied, maar desondanks is ze toch van grote waarde voor Rusland.
Dit interessante artikel uit BBC Mundo dat redacteur Marc van Rijswijk deze week onder ogen kwam, legt uit waarom dat zo is en welke overwegingen meegespeeld zullen hebben bij de naamswijziging. Het gaat in op de geschiedenis van de oblast, de herkomst van de naam Kaliningrad, de reden waarom het gebied nu in Russische handen is en waarom de regio van grote strategische en militaire waarde is voor Rusland. Het herinnert ons er weer eens temeer aan dat geografische benamingen niet los gezien kunnen worden van de geschiedenis en ideologisch gemotiveerd zijn.
Vijf verdiepende leestips
» The Guardian interviewde deze week de eerste Oegandese dierenarts, Gladys Kalema-Zikusoka, die zich richt op wilde dieren. Kalema-Zikusok legt aan de Britse krant uit waarom de gezondheid van gorilla’s en mensen met elkaar verbonden is en waarom het belangrijk is om te luisteren naar Afrikaanse stemmen als het gaat om natuurbescherming.
» Onlangs reisde The New York Times af naar Hawaï om verslag te doen van het jaarlijkse Merrie Monarch Festival waar de traditionele cultuur van het eiland wordt gevierd. Centraal in de Hawaïaanse cultuur staat hula, een lokale dansvorm. Het resultaat is een prachtige reportage met kleurrijke foto’s.
» Een internationale groep wetenschappers analyseerde bijna achtduizend MRI-scans in negenentwintig en onderzocht de verschillen in de hersenen van mannen en vrouwen. De onderzoekers kwamen tot een verrassende conclusie: in landen met weinig genderongelijkheid werden geen significante verschillen gevonden. Echter, in landen waar veel ongelijkheid was tussen mannen en vrouwen bleken er ook ineens verschillen in de hersenen aanwezig te zijn. Dat zou een van de verklaringen zijn waarom in landen met veel ongelijkheid vrouwen vaker aan psychische en neurologische ziekten lijden, schrijft El País.
» Bashar al-Assad lijkt na jaren van internationale uitsluiting weer gerehabiliteerd, nu de diplomatieke landen met verschillende Arabische landen zijn hersteld en het land zelfs weer is toegelaten tot de Arabische Liga. Een groot aandeel in het Syrische charmeoffensief heeft first lady Asma al-Assad. En haar macht rijkt verder alleen public relations, zo blijkt uit het profiel dat Financial Times begin april publiceerde.
Lees ook dit profiel uit The Economist dat 360 publiceerde in 2021:
» Mexicaanse bendes zijn uitgegroeid tot criminele conglomeraten, schrijft The Economist. De drugskartels, zoals het befaamde Sinaloa-kartel van Joaquín Guzmán alias El Chapo, breiden zich uit naar alle hoeken van de samenleving en dringen ook door in de reguliere economie en politiek. Volgens het Britse weekblad heeft het veiligheidsbeleid van president López Obradorbendes de ruimte gegeven zich uit te breiden. Zijn benadering staat bekend als ‘abrazos no balazos’ (‘knuffels geen kogels’), een beleid dat de onderliggende oorzaken van criminaliteit wil aanpakken, maar weinig doet tegen bestaande bendes.
