In de film Fremont over een Afghaanse vluchteling in het gelijknamige Californische stadje stuurt de Iraanse regisseur Babak Jalali niet aan op medelijden. ‘Ik heb vooral geprobeerd Donya als mens te laten zien.’
De stad Fremont in Californië heeft twee bijzonderheden. Er bevindt zich ‘een pioniersdistrict in de filmgeschiedenis, Niles, dat door velen wordt beschouwd als het eerste Hollywood’, schrijft East Bay Times, een dagblad uit de regio. De stad met meer dan 230.000 inwoners vormt ook de thuisbasis van de grootste Afghaanse gemeenschap in de Verenigde Staten, die sinds 1979 golven vluchtelingen heeft verwelkomd tijdens de invasie van Afghanistan door Sovjet-troepen.
Deze twee facetten komen terug in Fremont, de nieuwe film van de Iraanse regisseur Babak Jalali, die lange tijd in Groot-Brittannië woonde. Hij vertelt het verhaal van Donya (Anaita Wali Zada), een tweeëntwintigjarige Afghaanse vrouw die als tolk voor het Amerikaanse leger Kaboel moest ontvluchten toen de taliban in de zomer van 2021 de controle over Afghanistan herwonnen. Ze belandt in Fremont, waar ze is omringd door landgenoten, maar toch ‘voelt ze zich alleen’, aldus San Francisco Chronicle. Sommige van haar buren weigeren met haar te praten vanwege haar oude baan, en achtervolgd door wat ze in Afghanistan heeft meegemaakt lijdt ze bovendien aan slapeloosheid. ‘Ze brengt haar nachten liggend op haar bed door, starend naar het plafond.’
‘Dit soort films sturen vaak aan op medelijden met het personage. Ik heb vooral geprobeerd Donya als mens te laten zien’
Toch weet Jalali dit onderwerp met lichtheid te brengen, onderstreept de krant uit San Francisco, mede dankzij de vele ironische gegevens in de film, zoals dat Donya overdag in San Francisco’s Chinatown werkt en helpt bij het maken van gelukskoekjes, met spreuken die op stukjes papier zijn geschreven. De regisseur zelf vertelt de San Francisco Chronicle dat hij het tegenovergestelde standpunt wilde innemen dan je in veel films over vluchtelingen tegenkomt. ‘Dit soort films sturen vaak aan op medelijden met het personage. Ik heb vooral geprobeerd Donya als mens te laten zien.’
Niet iedereen vindt dit gelukt, volgens The Washington Post bijvoorbeeld werkt het lichte aburdisme enkel vervreemdend en wekt het weinig inleving op. De hoofdpersoon krijgt wel veel lof. Ze wordt gespeeld door Anaita Wali Zada, een Afghaanse journalist die zelf in augustus 2021 haar land ontvluchtte. Ze had geen acteerervaring toen ze auditie deed voor de rol, maar is, volgens onder meer Mercury News, ‘zo overtuigend dat zelfs een statische opname behoorlijk opvallend wordt’; ‘Haar ingetogen spel maakt de stiltes bijzonder welsprekend.’
Door Laura Weeda
