Een slimme en levendige politieke geschiedenis
In zekere zin lijdt Ian Buruma (68) zelf aan een Churchill-complex. Aan het begin van zijn boek vertelt hij dat hij op zevenjarige leeftijd door zijn opa en oma werd meegenomen naar een uitvoering van Peter Pan in het Scala Theatre in Londen, waar Churchills dochter Sarah een rol in had. Hij zag er de toenmalige premier in levenden lijve en beschrijft hoe er een daverend applaus uitbrak onder het publiek toen zijn vingers een V vormden. Buruma’s eigen grootouders waren Joods en zagen hem als hun redder.
Maar het complex waarop Buruma met zijn titel doelt, ontstond op de avond in 1941 toen Roosevelts adviseur Harry Hopkins Churchill tot tranen toe roerde met zijn citaat uit het bijbelboek Ruth: ‘Uw volk is mijn volk en uw God is mijn God’, waar hij ‘in zijn eigen, krachtige woorden’ aan toevoegde: ‘Tot het einde toe.’
Dit was het begin van een ‘speciale vriendschap’ tussen Groot-Brittannië en de VS, twee beslist ongelijke partners, aldus Kirkus Reviews, dat het boek een slimme en levendige politieke geschiedenis noemt. Buruma, de van oorsprong Nederlandse essayist en historicus die jarenlang redacteur was van The New York Review of Books, verdiept zich behalve in de relatie tussen beide landen vooral in de persoonlijke verhouding tussen de Britse premiers en de Amerikaanse presidenten, tot aan Johnson en Trump, en vraagt zich af of hun glorieuze verleden misschien juist de oorzaak is van het huidige verval. The New York Times vermoedt dat Buruma, ondanks dat hij overduidelijk ‘de mantel van een kosmopolitische anti-brexiteer draagt’, waarschijnlijk niet zou terugschrikken voor een heropleving van ‘Little Englanders’ als tegenwicht voor het interventionisme dat zo typerend is voor deze speciale relatie.
The Times vindt het een groot gemis dat Buruma zich exclusief op de politiek richt. ‘Afgezien van een vluchtige verwijzing naar James Bond negeert Buruma cultuur en soft power.’ Als grootste verdienste van dit werk noemt de recensent, los van de ‘ontroerende’ beginanekdote, dat de auteur laat zien hoe ‘de magie tussen Londen en Washington de hechte relaties [van Londen] met Parijs, Berlijn en Brussel heeft verstoord’.
Het Churchill-complex (uitgeverij Atlas Contact) ligt nu in de boekwinkel.
