Bomen zijn een rijke inspiratiebron, ze spreken tot ieders verbeelding, en zijn gezien de huidige klimaatcrisis actueler dan ooit. Genoeg reden om er een tentoonstelling aan te wijden.
Diepgeworteld is de grappig gevonden titel van een tentoonstelling over bomen in de schilderkunst van 1600 tot nu, gemaakt samen met de Nederlandse bomenstichting, die dit jaar haar vijftigjarig jubileum viert. Een lekker concreet onderwerp, waar je tegelijkertijd een heleboel kanten mee op kunt, zo blijkt. Want bomen zijn een rijke inspiratiebron, ze spreken tot ieders verbeelding, en zijn gezien de huidige klimaatcrisis in zekere zin actueler dan ooit. Ook in de mythologie, de Bijbel en verhalen uit de volkscultuur speelt de boom geregeld een hoofdrol.
Jan van Goyen schilderde een oude eik als bejaarde bokser, gebutst en gebroken maar toch fier
In de vroege schilderkunst heeft de boom nog vaak een symbolisch karakter, denk aan de boom van de kennis van goed en kwaad, prachtig geschilderd door bijvoorbeeld Roelant Savery (met een hele beestenschare eromheen: een os, een hert en een pauw, een witte schimmel naast een leeuw en twee kamelen, en talloze exotische vogels in de lucht).
Vooral de eik doet het goed bij schilders, als ‘koning van het woud’ en als symbool van standvastigheid, kracht, wijsheid en bescherming. Jan van Goyen schilderde een oude eik als bejaarde bokser, gebutst en gebroken maar toch fier. Vincent van Gogh leefde zich met zijn nerveuze verfstreken juist weer heerlijk uit op de wortels en stammen, die hem vanwege de onrustige kronkels erg aanspraken.
De boom leent zich ook volop voor artistiek experiment, zo bestaat het Bloeiend boompje van Bart van der Leck enkel uit de van hem bekende rode, gele en blauwe kleurvlakjes. Vrolijk hoogtepunt is Emo Verkerks portret van zijn vader, die een jong, geel boompje voor zijn neus heeft staan waarvan de takken buiten het schilderij steken.
Nog t/m 5 april 2021, Dordrechts Museum, Dordrecht, dordrechtsmuseum.nl
Door Arjan Reinders
