In de tentoonstelling Without Trace tonen verschillende kunstenaars hoe landschappen die een geschiedenis kennen van oorlog en geweld, op al dan niet zichtbare wijze ‘schuldig’ zijn aan hun verleden.
De tentoonstelling Without Trace is een thematische collectiepresentatie gewijd aan de gevolgen van een koloniaal verleden en het ontstaan van ‘schuldige’ landschappen. De titel refereert aan een foto uit 2013 van de Noord-Ierse kunstenaar Willie Doherty (1959). Hij groeide op tijdens de onafhankelijkheidsstrijd in Noord-Ierland en ziet zijn fotografisch werk als een act of remembrance: getuigen van onzichtbare (maar voelbare) sporen van geweld.
In een reeks fotografische en videowerken laten naast Doherty de kunstenaars Catherine Opie, Stan Douglas en Steve McQueen zien hoe landschappen die hebben geleden onder een geschiedenis van oorlog en geweld, op al dan niet zichtbare wijze ‘schuldig’ zijn aan hun verleden.
Sommige foto’s zijn van een grote schoonheid, maar schijn bedriegt: onder hun esthetische of dramatische aantrekkingskracht gaat een grote gewelddadigheid schuil. Bij de Amerikaanse Opie (1961) uit zich dat in een reeks hutjes op de ijsvlakten van bevroren meren in Minnesota. De wonderschone setting verhult een wereld van armoede en ontbering die erachter schuil gaat. Van de Afrikaans-Canadese Douglas (1960) zien we een serie indrukwekkende natuurfoto’s met sporen van bodemerosie door industriële houtkap. In de film Gravesend (2007) van de Britse videokunstenaar en filmregisseur McQueen (1969) zien we het contrast tussen het magische, stille moment van zonsopgang en de harde knallen van het werk in een mijn in Congo, waar met de hand coltan wordt gedolven. De schuldvraag dringt zich hier pijnlijk op in de schurende spanning tussen de schoonheid van de beelden enerzijds en de onderliggende waarheid anderzijds.
Without Trace is te zien in De Pont, t/m 16 januari 2022, www.depont.nl
Door Manuela Klerkx
