Freezing Order van Bill Browder biedt een inkijk in de corruptie onder Russische zakenlieden en politici en hoe buitenlandse lobbyisten en communicatiestrategen hun daartoe alle ruimte boden. ‘Een krachtig pleidooi’ voor internationale sancties tegen Rusland, aldus buitenlandse recensenten.
Het journalistieke boek Freezing Order van de Amerikaan Bill Browder bevat alle ingrediënten van een thriller, schrijft Andrew Anthony in The Guardian: ‘Omkoping, bedreiging, vergiftiging of pogingen daartoe, mensen die zomaar van een wolkenkrabber naar beneden storten. Een ongelooflijk verhaal, met tempo en flair verteld.’
Vooral ongelooflijk omdat Browder zijn eigen verhaal vertelt, vindt Anthony. Vanaf halverwege de jaren negentig wist hij zich met zijn investeringsmaatschappij Hermitage Capital Management op te werken tot Ruslands grootste buitenlandse financier in het post-Sovjettijdperk. Browder introduceerde onder meer aandeelhoudersconstructies bij grote concerns als Gazprom. Aanvankelijk floreerde zijn bedrijf ook onder Vladimir Poetin. Tot Sergej Magnitski, een van Browders stafleden, in 2008 een witwasoperatie van 230 miljoen dollar door de Russische overheid aan het licht bracht. Magnitski werd gearresteerd en overleed een jaar later in zijn cel, vermoedelijk als gevolg van mishandeling en uitputting. Browder had zich toen al in Londen gevestigd.
Freezing Order gaat vooral over de manier waarop Poetin zijn vijand Browder op alle fronten tegenwerkt
Daar startte hij een uitgebreide, internationale lobby die zou leiden tot de Magnitsky Act, een wet die tegoeden bevriest van politieke leiders en zakenlieden die de mensenrechten hebben geschonden. Freezing Order gaat over de totstandkoming van deze wet en vooral over de manier waarop Poetin zijn vijand Browder op alle fronten tegenwerkt.
‘Een essentieel boek van iemand die al jaren in de gaten heeft hoe corrupt Russische zakenmensen en politici opereren en hoe buitenlandse lobbyisten en communicatiestrategen hun daartoe alle ruimte boden’, vindt Timothy Frye in The Washington Post. Al te subtiel gaat Browder niet te werk, schrijft hij verderop: ‘Helden worden gedreven door rechtvaardigheid, slechteriken door hebzucht.’ In die tweede categorie zijn volgens Frye niet zozeer Russische juristen vertegenwoordigd als wel hun collega’s in de westerse wereld: ‘Gepassioneerd nagelt Browder hen met naam en toenaam aan de schandpaal.’
Andrew Ross Sorkin noemt Browder in The New York Times ‘bij uitstek deskundig’ binnen de dialoog over sancties tegen Rusland om de oorlog in Oekraïne te stoppen: ‘Browder biedt een uniek perspectief op de manieren om Poetins strategie te beïnvloeden.’
‘Browders verhaal is simpelweg te goed om niet waar te zijn’
Katie Stallard van New Statesman ziet in Freezing Order een ‘krachtig pleidooi voor alle juridische mogelijkheden om Poetins geldschieters van hun buitenlandse tegoeden en luxejachten af te houden.’ Al krijgt Stallard wel de indruk dat Browder zichzelf ‘iets te nadrukkelijk op de voorgrond plaatst’.
Een heel andere vraag is of Browders verhaal eigenlijk wel klopt. In Der Spiegel presenteert Benjamin Bidder een uitgebreide analyse van de Magnitsky Act, waarin hij vaststelt dat Browder bronnen opvoert die later hun verklaringen hebben ingetrokken. Ook blijken er verschillende verhalen in omloop over de door Magnitsky geopenbaarde witwasoperatie. Niettemin schat Bidder de kans dat de wet in steeds meer landen in werking treedt hoog in: ‘Browders verhaal is simpelweg te goed om niet waar te zijn.’
Freezing Order verscheen half juni in de Nederlandse vertaling van Nannie de Nijs Bik-Plasman bij uitgeverij Atlas Contact.
Door Diederik Samwel
