Weens theater voert strijd tegen radicaal-rechts: ‘Stop de FPÖ!’

‘Dus deze mensen willen over ons heersen. Dat kunnen we onmogelijk accepteren.’ (Nobelprijswinnaar Elfriede Jelinek bij de proclamatie van de ‘Vrije Republiek Wenen’, mei 2024)

Van Hongarije tot Slowakije zitten radicaal-rechtse partijen in de regering die geleidelijk de burgerlijke vrijheden, persvrijheid en artistieke vrijheid afschaffen. De algemeen directeur van het Slowaakse nationale theater is zojuist ontslagen – door een minister die ‘gendergekte’ wil vervangen door ‘nationale cultuur’. Het Vienna Festival protesteerde in een open brief aan de Slowaakse premier Fico, die tot nu toe door duizenden Europese burgers is ondertekend.

Wat deze zomer in Slowakije gebeurt, zou al in de herfst werkelijkheid kunnen worden in Oostenrijk als daar de Vrijheidspartij van Oostenrijk (FPÖ, Freiheitliche Partei Österreichs) aan de macht komt. De Vrijheidspartij en haar ‘Volkskanselier’ eisen een onmiddellijke stopzetting van ‘verplichte staatsheffingen’ (dat wil zeggen subsidies) voor ‘woke evenementen’ zoals het Eurovisie Songfestival en het Vienna Festival. En dat is nog maar één absurd punt in een verkiezingsprogramma waarvan de titel ‘Fort Oostenrijk’ verwijst naar Joseph Goebbels’ ‘Fort Europa’ en oproept tot de transformatie van de Republiek Oostenrijk in een soort corporatieve staat 2.0 met een autoritaire regering en een radicaal-nationalistische ‘Oostenrijk eerst’-ideologie.

Dit verkiezingsprogramma, dat culturele en etnische homogeniteit tot doel heeft, doet klassieke extreemrechtse partijen zoals de Duitse AfD of het Franse Rassemblement National gematigd overkomen. De FPÖ bespreekt meer dan 100 pagina’s lang openlijk waar je in de verbloemde taal van hun Europese broederpartijen nog naar moet zoeken: de ‘twee geslachten’ moeten in de grondwet worden verankerd, het minimuminkomen mag alleen aan burgers worden uitbetaald, ‘remigratie’ moet radicaal worden uitgevoerd en een tweedeling in de samenleving is wenselijk. In het geval van een verkiezingsoverwinning wil de FPÖ ‘volledige macht krijgen over de drie essentiële elementen – regering, ruimte en het volk’. Meer antidemocratisch en openlijk nationaalsocialistisch kan een retoriek niet zijn!

Waarom zouden ze hun intenties ook verbergen? De FPÖ heeft al een meerderheid behaald bij de EU-verkiezingen, en voor de Oostenrijkse nationale verkiezingen eind september wordt dezelfde uitkomst verwacht. Het is echter niet alleen deze voorspelling die verontrustend is, maar ook de onverschilligheid waarmee de kunst- en cultuurwereld zwijgt – alsof het krankzinnige verkiezingsprogramma niet zou worden uitgevoerd in geval van een overwinning op 29 september, alsof een EU die al voor onze ogen aan het afbrokkelen is, deze aanval nog zou overleven. Het zou niet de eerste keer zijn dat we ons door misplaatste redelijkheid en arrogantie laten misleiden over de ware bedoelingen van rechts.

Laten we niet toestaan dat zelfgenoegzaamheid en onverschilligheid – opnieuw – omslaan in meeloperij! Want, zoals al is gebeurd in Slowakije en Hongarije, zal de FPÖ precies doen wat ze zegt te zullen doen in Oostenrijk: miljoenen mensen tot tweederangsburgers verklaren, ze verdrijven, de republikeinse instellingen vernietigen, een divers artistiek en cultureel landschap ‘homogeniseren’. Kortom: ze zullen de democratie en een vrije samenleving doen verdwijnen.

Wij zeggen: tot hier en niet verder! Op naar nul stemmen voor de FPÖ!

Het Burgtheater-team: Mavie Hörbiger, Elfriede Jelinek, Birgit Minichmayr, Caroline Peters, Claus Philipp & Milo Rau

Op 15 september gaat Milo Rau samen met de recent ontslagen Matej Drlicka in gesprek in De Balie. Ze bespreken de inmenging en beïnvloeding van extreemrechtse politici op de kunst- en cultuursector.