Alpenmarmotten lijken knuffelbare dieren, maar deinzen er niet voor terug om hun eigen ouders, kinderen of buren te vermoorden voor macht. Door klimaatverandering wordt de onderlinge strijd nog heviger. De aanraders voor dit weekend van de 360-redactie.
Omdat 360 niet alles kan vertalen wat de redactie leest, ziet en hoort, tippen wij voor u enkele interessante artikelen, podcasts, documentaires en fotoreportages die wij deze week tijdens het speuren naar mooie journalistiek zijn tegengekomen.
De alpenmarmot in gevaar
Het leven van een alpenmarmot is een eindeloze bloedige strijd om dominantie. En nu maakt de klimaatcrisis hun overlevingsstrijd in de Alpen dodelijker dan ooit, schrijft The Guardian. De knaagdieren leven in familiegroepen met een dominant koppel en een legsel van ondergeschikte nakomelingen die helpen bij het grootbrengen van de jongen en het verschaffen van de broodnodige lichaamswarmte tijdens de lange winterslaap.
Alleen het dominante paar mag zich voortplanten: ze pesten de andere familieleden tot ze steriel zijn, doordat de stresshormonen van de jongen op een te hoog niveau worden gehouden om zelf jongen te baren. Als een ondergeschikte van een van beide geslachten zich wil voortplanten, moet hij zijn familiegroep verlaten en een andere dominante marmot uitdagen voor zijn territorium – of zijn eigen ouders doden.
‘De nieuwe dominante marmot doodt de jongen van dat jaar om niet voor ze te hoeven zorgen’
Als een marmot de strijd om een nieuw territorium wint, is de eerste daad massale infanticide. ‘De nieuwe dominante marmot doodt de jongen van dat jaar om niet voor ze te hoeven zorgen – geen investering, geen ouderschap voor jongen die niet van hem zijn,’ zegt onderzoeker Christiphe Bonenfant tegen de Britse krant.
Dat klinkt allemaal al heel gezellig, maar uit het onderzoek van Bonenfant en collega’s blijkt dat door klimaatverandering de interne machtsstrijd onder de marmotten nog bloederiger is geworden. Hoe dat werkt is nogal gecompliceerd. Door een gebrek aan sneeuw in de Alpen worden de burchten waarin de marmotten een winterslaap houden minder goed geïsoleerd en dus kouder. Hierdoor hebben marmotpups minder kans om de winter te overleven, zelfs met de lichaamswarmte van hun familie om ze te helpen. Tegenwoordig lopen babymarmotten in grote familiegroepen net zoveel kans om te sterven als de jongen van een enkel dominant paar. Dat betekent dat er voor ondergeschikten minder stimulans is om trouw aan de groep te blijven. Lees dit artikel van The Guardian voor meer over de veranderde sociale verhoudingen van de alpenmarmot en hoe deze leiden tot een afnemende populatie. Een aanrader van eindredacteur Joep Harmsen.
Lees ook:
In de toekomst worden we allemaal 120
Was het vroeger voorpaginanieuws, nu het gebeurt steeds vaker dat een bejaarde de honderd haalt. Toch is het (nog) een zeldzaamheid: in Amerika en Groot-Brittannië maken honderdjarigen ongeveer 0,03 procent uit van de bevolking. Maar, zo las redacteur IJsbrand van Veelen in de editie van The Economist van deze week, er zijn steeds meer ambitieuze wetenschappers, aangespoord door het eigenbelang van miljardairs, die alle mogelijkheden onderzoeken om probleemloos de honderd te halen. Ook het halen van de 120, voegt het blad eraan toe, kan een volkomen redelijke ambitie worden. En het belangrijkste is dat die extra jaren gezonde jaren zullen zijn.
De vooruitgang die tot nu toe is geboekt bij het verlengen van de levensduur is te danken aan het bestrijden van de doodsoorzaken – vooral infectieziekten –, maar het verouderingsproces zelf, en daarmee gepaard gaande ziekten zoals dementie, is nog niet vertraagd. Het serieuze doel is nu om daarmee aan de slag te gaan.
Meer over de stand van zaken in het onderzoek naar een langere levensduur lees je hier.
Lees ook:
De oplossing voor dakloosheid? Een dak boven je hoofd
In de Verenigde Staten belanden elk jaar ongeveer 1,4 miljoen mensen in opvangcentra voor daklozen en nog eens vele duizenden mensen leven op straat. Je zou de stad San Diego kunnen vullen met daklozen. Het probleem lijkt gigantisch en hardnekkig, maar er zijn bewezen oplossingen.
Auteur Jennifer Egan heeft het afgelopen jaar verschillende mensen gevolgd die langere tijd dakloos waren, maar nu werden opgevangen in een speciale faciliteit in New York waar onder andere geestelijke en medische ondersteuning werd aangeboden. ‘Is het makkelijk om mensen met zo’n moeilijke geschiedenis binnen acht maanden op één plek onder te brengen? Nee,’ vertelt ze aan journalist David Remnick. ‘Werkt het? Van wat ik gezien heb, is het antwoord ja.’
Egan ontkent niet dat dit een dure onderneming is, maar stelt dat dit bedrag verbleekt in vergelijking met de uitgaven van medische kosten, noodopvang en andere tijdelijke oplossingen. In deze podcastaflevering van The Political Scene van The New Yorker, vertelt Egan daar meer over. Een aanrader van redactiestagiair Sterre Kilsdonk.
Lees ook:
Siciliaans, een vergeten taal
Bij velen heerst de gedachte dat het Siciliaans een dialect van het Italiaans zou zijn. Onterecht, zo schrijft de Franse taalwetenschapper Arnaud Bernier in een boeiend artikel in het magazine van talenapp Babbel dat redacteur Marc van Rijswijk onlangs las. De geschiedenis van de taal gaat verder terug dan die van het Italiaans; volgens linguïsten zou het Siciliaans een van de eerste talen zijn geweest die van het Latijn afstammen. Onmogelijk dus dat het een dialect van het Italiaans is.
Die gedachte is zich pas gaan verspreiden aan het begin van de twintigste eeuw, na de vereniging van Italië, toen Italiaans de standaardtaal in het onderwijs werd en zo de regionale talen van Sicilië naar de achtergrond verdreef.
In het Siciliaans zijn veel Latijnse, Griekse en Arabische invloeden terug te vinden, doordat het eiland vroeger door verschillende volken overheerst werd. Het wordt vanwege de vorm ook wel het ‘drie-punten-eiland’ genoemd, gesymboliseerd door de drie benen die op de vlag te zien zijn. Voor wie van plan is Sicilië een keer te bezoeken, bevat het artikel een woordenlijst met handige woordjes. Maar wees gerust: de inwoners kunnen over het algemeen ook prima Italiaans of Engels.
Lees ook:
Drie verdiepende leestips
» The Washington Post publiceerde deze week een erg inzichtelijke reportage over wapenbezit in Texas. Want in deze Amerikaanse staat zijn wapens overal, je mag ze zelfs open en bloot dragen. Voor het dragen van kleine handwapens heb je zelfs geen vergunning nodig. Veel Texanen zien wapens dan ook niet als een probleem, maar juist als de oplossing voor onveiligheid.
» De voedsel- en energieschaarste op Cuba wordt alleen maar groter, schrijft de Cubaanse journalist Carla Gloria Colomé in El País. De stroom valt om de haverklap uit en door brandstoftekorten belandt het voedsel niet in de steden. De regering maant de bevolking tot zuinigheid en wijst de Verenigde Staten vanwege hun economische blokkade van het eiland aan als schuldigen.
» Wat betekent het voor Europa als Trump in 2024 de Amerikaanse presidentsverkiezingen wint? Dat vraagt Politico zich af in een uitgebreide analyse. Het continent krijgt dan opnieuw te maken met een Amerikaanse president die uit de NAVO wil stappen en een ‘vredesovereenkomst’ met Rusland wil sluiten.
