Het is vijftig jaar geleden dat het historische album What’s Going On van Marvin Gaye werd uitgebracht, een schoolvoorbeeld van wat maatschappijkritische kunst vermag. Verder: Een prachtige multimediale reportage over de laatste gletsjers van Mexico & Meer aanraders van de 360-redactie.
Omdat 360 niet alles kan vertalen wat de redactie leest, ziet en hoort, tippen wij voor u enkele interessante artikelen, podcasts, documentaires en fotoreportages die wij deze week tijdens het speuren naar mooie journalistiek zijn tegengekomen.
50 jaar What’s Going On
Vorige week, op 21 mei, was het vijftig jaar geleden dat het historische album What’s Going On van Marvin Gaye werd uitgebracht. Voor redacteur IJsbrand van Veelen is het album nog steeds een van de allerbeste (soul)platen aller tijden, een mijlpaal en een schoolvoorbeeld van wat maatschappijkritische kunst vermag. Het album verwijst rechtstreeks naar de toestand in de wereld aan het begin van de jaren zeventig: de oorlog in Vietnam, racisme, onrechtvaardigheid, werkloosheid.
Er is geen hedendaags muziekstuk dat de gevoelens en zorgen van een generatie zo sterk en gevoelig neerzet
‘Het titelnummer, met zijn tijdloze tekst “oorlog is niet het antwoord, want alleen liefde kan haat overwinnen”, veroordeelde de betrokkenheid van Amerika bij de oorlog in Vietnam’, schrijft Tyina Steptoe op de site van The Smithsonian. Volgens BBC, die naar aanleiding van de vijftigjarige verjaardag van Whats Going On deze fraaie podcast van vijftig minuten maakte, is er geen hedendaags album dat de gevoelens en zorgen van een generatie zo sterk en gevoelig neerzet.
Vijf decennia nadat hij werd uitgebracht is de plaat nog steeds een krachtig statement namens alle rechtelozen in een rechteloze wereld: ‘Makes me wanna holler how they do my life … this ain’t living, this ain’t living.’
Chatbot tegen desinformatie
WhatsApp schijnt een uitstekend kanaal te zijn voor de verspreiding van desinformatie. Weliswaar geldt dit voor alle sociale media, maar in de beslotenheid van de WhatsAppgroep zijn mensen in tegenstelling tot op de openbare platforms minder geneigd om elkaar af te vallen. Daarover publiceerden we een keer deze mooie longread van The Guardian.
Maldita.es, een onafhankelijk medium dat vooral burgers tot dienst wil zijn, ontwikkelde daarom een chatbot voor WhatsApp: een tool om ‘desinformatie die op privékanalen circuleert op te sporen, de circulatie tegen te gaan, de workflow van journalisten en factcheckers te verbeteren en mediageletterdheidstools aan burgers te bieden’. De chatbot is Spaanstalig en kan informatie in video, audio, tekst en afbeeldingen detecteren en erop reageren.
‘Deze tool is het bewijs dat technologie ons dichter bij elkaar brengt en de journalistiek waardevoller maakt voor burgers’, is te lezen op de site van European Press Prize, die Maldita.es selecteerde in de categorie Innovation Award. Ook WhatsApp zelf is naar verluid enthousiast.
Ik heb hem meteen geprobeerd, schrijft hoofdredacteur Laura Weeda. Na een willekeurig bericht (‘Hallo!’), krijg je verschillende opties:
1 
Controleer een bericht.
2 
Stuur me de hoaxes van de dag.
3 
Stuur me de audio van de dag.
4 
Meer informatie over deze chatbot.
5 
Waarschuw iemand.
6 
️ Leer met Maldita Educa.
Op mijn optie 2 kreeg ik een lijst berichten met desinformatie, zoals dat over ‘voorspellende politiesoftware’ die de regering zou hebben goedgekeurd om mensen te arresteren voordat ze een misdaad begaan.
Je krijgt toegang via dit nummer in WhatsApp: +34644229319 of deze link.
De laatste gletsjers van Mexico
Er zijn nog slechts vijf gletsjers in Mexico, verdeeld over twee bergen: Iztaccíhuatl en Pico de Orizaba. Samen vormen ze een ijsmassa van minder dan een vierkante kilometer. Experts vrezen dan ook dat er tegen 2050 geen enkele meer over is in Mexico, dat eerder bekend staat om zijn cactussen en zandstranden. De versnelde verdwijning van het landijs is te wijten aan de opwarming van de aarde, vertellen wetenschappers aan El País in een multimediale reportage.
Gelukkig hebben we de oogverblindende maar verdrietige beelden nog, schrijft redacteur Joep Harmsen, want het ijs zal er over een tijdje niet meer zijn. Wie hier geen klimaatpijn bij voelt, is een ijskoude.
Gletsjers zijn niet alleen nice to have – een lust voor het oog –, maar ook een must have: het smeltwater van de ijsmassa‘s is essentieel voor de watervoorziening in periodes van droogte. De hoop van twee wetenschappers van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM), die onderzoek doen naar het verdwijnende ijs, is dat de jongere generatie iets gaat ondernemen tegen de opwarming van de aarde en om de planeet leefbaar te houden. ‘Het gaat niet om het beschermen van de aarde – die redt het wel zonder de mens –, maar van het milieu dat ons in staat stelt als soort te overleven‘, zegt een van hen tegen de Spaanse krant.
De grote schoonmaak van Reagan
Begin jaren tachtig zaten de Verenigde Staten in een depressie, maar in plaats van te investeren in de economie – zoals tijdens de coronacrisis het devies is –, geloofde de toenmalige president, Ronald Reagan, in minder overheidsbemoeienis. Dat kwam neer op minder belastingen voor de rijken en bedrijven, maar wel meer meer budget voor Defensie.
Volgens Reagan was de overheid de oorzaak van de stagnerende economie. Zijn redenering: als je geen werk of dak boven je hoofd hebt dan is dat je eigen schuld. Steunmaatregelen voor minima werden afgeschaft, waaronder 1 miljard aan schoollunches voor kinderen uit arme gezinnen.
Welke uitwerkingen dit beleid had, laat de ShowTime-documentaire The Reagans zien in de aflevering ‘De grote schoonmaak’ (uitgezonden door de VPRO op 20 mei en terug te kijken via NPO Start). Reagans ideologie van een kleine overheid is anno 2021 nog steeds voelbaar.
Zelfs de Egyptische dictator Moebarak komt op visite en feliciteert de First Lady
De beelden zijn onthutsend, schrijft zakelijk directeur Arthur van der Meeren, met als hoogtepunt dat Nancy Reagan na alle bezuinigen nieuw ‘china’ (servies) koopt à 1000 dollar per couvert voor een feest met 4372 mensen. Zelfs de Egyptische dictator Moebarak komt op visite en feliciteert de First Lady. Dit beeld is het symbool geworden van alles wat verdorven is aan de Reagans. Er kan een rechte lijn getrokken worden van Reagan naar Trump: beide presidenten hadden alleen oog voor de rijken en grote bedrijven, lieten de arme bevolking in de kou staan en zorgden zo voor een verdere verwijdering tussen arm en rijk.
